Հալոգեններ

1.Ինչպիսի՞ն է քլորի վալենտային շերտի էլեկտրոնային կառուցվածքը։
Այդ ռեակցիայում օքսիդացնող տարրը +4 օքսիդացման աստիճանով մանգանն է, որը վերականգնվում է՝ մինչև +2 օքսիդացման աստիճան, իսկ քլորիդ իոններն օքսիդանում են՝ էլեկտրոններ տրամադրելով։ Ռեակցիան իրականացնելիս անմիջապես կնկատեք քլորի դեղնականաչավուն գույնն ու կզգաք այդ գազի խեղդող, սուր հոտը։

2.Քանի՞ կենտ էլեկտրոն կա քլորի ատոմի վալենտային շերտում (հիմնական վիճակում):
Կարծում ենք նկատեցիք, որ բնական բոլոր միացությունններում քլորի օքսիդացման աստիճանը -1 է։ Ազատ վիճակում քլոր ստանալու համար պետք է քլորի իոններն օքսիդացնել:

3.Ինչո՞ւ քլորի հարաբերական ատոմային զանգվածն արտահայտվում է կոտորակային թվով Ar(Cl)=35,5:
Բոլոր հալոգեններից իր կիրառությամբ առավել մեծ նշանակություն ունի քլորը։ Բնական քլորը երկու իզոտոպի խառնուրդ է (75,5%) և (24,5%): Ահա թե ինչու քլոր տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը կոտորակային է և միջինացված հավասար է։

4.Ինչո՞ւ լաբարատորիայում հարմար չէ քլոր ստանալ ՝ նատրիումի քլորիդի հալույթի կամ լուծույթի միջով հաստատուն էլեկտրական հոսանք անկացնելով։
Արդյունաբերության մեջ քլոր ստանում են նատրիումի քլորիդի հալույթի կամ լուծույթի միջով հաստատուն էլեկտրական հոսանք անցկացնելով, իսկ լաբորատորիայում՝ հիմնականում աղաթթվի ու մանգանի (IV) օքսիդի փոխազդեցությամբ։ Այդ ռեակցիայում օքսիդացնող տարրը +4 օքսիդացման աստիճանով մանգանն է, որը վերականգնվում է՝ մինչև +2 օքսիդացման աստիճան, իսկ քլորիդ իոններն օքսիդանում են՝ էլեկտրոններ տրամադրելով։ Ռեակցիան իրականացնելիս անմիջապես կնկատեք քլորի դեղնականաչավուն գույնն ու կզգաք այդ գազի խեղդող, սուր հոտը։

5.Նախորդ գլխից ձեր ստացած տեղեկություններն օգտագործվելով փորձե՛ք գրել քլորի ստացման համար պիտանի որևէ այլ ռեակցիայի հավասարում։
Քլորը պնդանում- 101⁰C ջերմաստիճանում կանաչավուն բյուրեղներ առաջացնելով։ Իսկ սառույց պարունակող ջրի մեջ քլոր անցկացնելիս դեղնականաչավուն բյուրեղներ են առաջանում։ Ստացված նյութը քլորի հիդրատն է՝ CI₂ x 8H₂O:

6.Նկարագրե՛ք քլորի հիմնական ֆիզիկական հատկությունները։
Սովորական պայմաններում քլորը սուր, հեղձուցիչ հոտով, դեղնականաչավուն, օդից 2,5 անգամ ծանր գազ է։ Թունավոր է։ Սենյակային ջերմաստիճանում 0,6 ՄՊԱ ճնշման տակ հեղուկանում է։ Սենյակային ջերմաստիճանում 1 ծավալ ջրում լուծվում է 2,5 ծավալ քլոր, ստացված դեղին լուծույթը անվանում են քլորաջուր, t_հալ=-101°С, t_եռ=-34°С, երբ քլորը պնդանում է, առաջացնում է կանաչավուն բյուրեղներ։ Քլորը օդից մոտ 2,5 անգամ ծանր գազ է։ Սենյակային ջերմաստիճանում 1 լ ջրում լուծվում է 2,5 լ քլոր։ Այդ լուծույթը կոչվում է քլորաջուր։ Ոչ մեծ ճնշման տակ քլորը վերածվում է հեղուկի, և այդ ձևով այն պահում ու փոխադրում են պողպատե μալոններով, իսկ մեծ քանակները երկաթուղային ցիստեռններով։

7.Ի՞նչ է քլորաջուրը, ի՞նչ է է քլորի հիդրատը։
Սենյակային ջերմաստիճանում 1 լ ջրում լուծվում է 2,5 լ քլոր։ Այդ լուծույթը կոչվում է քլորաջուր։ Ոչ մեծ ճնշման տակ քլորը վերածվում է հեղուկի, և այդ ձևով այն պահում ու փոխադրում են պողպատե μալոններով, իսկ մեծ քանակները երկաթուղային ցիստեռններով։

8.Բացատրեք, թե ինչու ծծմբի հետ փոխազդելիս երկքթը վերածվում է Fe⁺² իոնի, իսկ քլորի հետ փոխազդելիս Fe⁺³  իոնի։
Պատճառն այն է, որ քլոր պարունակող անոթում լցրեք մետաղե գդալօլօ մեջ նախապես տաքացրած երկաթի փոշի։

9.Ի՞նչ է <<կրակե անձրևը>>, ե՞րբ է նման անձրև <<տեղում>>։
Վերցնում ենք մի անոթ, որի մեջ նախապես քլոր ենք հավաքել։ Ծարի անտիմոն Տb փոշին նույնիսկ առանց տաքացնելու այդ անոթի մեջ լցրեք։ Անմիջապես կրակե անձրև «կտեղա», և անոթը ծարիրի (III) քլորիդի սպիտակ ծխով կլցվի։

10.Ո՞ր քիմիական տարրերի առաջացրած պարզ նյութերը կարող են օքսիդացնել քլորիդ իոնը։
Այդ ռեակցիայում օքսիդացնող տարրը +4 օքսիդացման աստիճանով մանգանն է, որը վերականգնվում է՝ մինչև +2 օքսիդացման աստիճան, իսկ քլորիդ իոններն օքսիդանում են՝ էլեկտրոններ տրամադրելով։ Ռեակցիան իրականացնելիս անմիջապես կնկատեք քլորի դեղնականաչավուն գույնն ու կզգաք այդ գազի խեղդող, սուր հոտը։

11.Հետևյալ լուծույթներից ո՞րը չի կարող գոյություն ունենալ, ինչո՞ւ․Ֆտորաջուր
քլորաջուր
բրոմաջուր։

12.Գրեք ստորև թվարկված մետաղների ու քլորի միջև քիմիական ռեակցիաների հավասարումները։ Յուրաքանչյուր դեպքում ցույց տվեք էլեկտրոնների փոխանցումը։

Էջ․55

1.Ինչպե՞ս կարելի է քլորաջրածին ստանալ։
Ջրածնի և քլորի միացման ռեակցիայով H2 + Cl2 = 2HCl, իսկ լաբարատորիայում պինդ նատրիումի քլորիդի ու խիտ ծծմբական թթվի միջև փոխազդեցությունից  NaCl + H2SO4 = NaHSO4 + HCl։

2.Ինչո՞ւ քլորաջրածինը չենք կարող հավաքել ջրի վրա։
Քլորաջրածինը չենք կարող հավաքել ջրի վրա, քանի որ քլորաջրածինը ջրում լավ է լուծվում  0° ջերմաստիճանում 1լ ջրում 500լ քլորաջրածին:

3.Ինչպիսի՞ն է քիմիական կապը քլորաջրածնի մոլեկուլում։Պատկերե՛ք այդ կապի առաջացումը։
Քլորաջրածնի ջրածնի մոլեկուլում ջրածին տարրի օքսիդացման աստիճանը +1 է, իսկ քլորինը` –1, որն էլ գրառվում է այսպես՝ H+1Cl−1։

4.Գրե՛ք հետևյալ բյուրեղային քլորիդների ու խիտ ծծմբական թթվի միջև տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաների հավասարումները։
 ա) MgCl2 + H2SO4 = MgSO4 + 2HCl
բ) LiCl + H2SO4 = LiHSO4 + HCl 2LiCl + H2SO4 = Li2SO4 + 2HCl
գ) FeCl3 + 3H2SO4 = Fe2(SO4)3 + 6HCl

1.Ինչպիսի՞ն է քլորի վալենտային շերտի էլեկտրոնային կառուցվածքը։
Այդ ռեակցիայում օքսիդացնող տարրը +4 օքսիդացման աստիճանով մանգանն է, որը վերականգնվում է՝ մինչև +2 օքսիդացման աստիճան, իսկ քլորիդ իոններն օքսիդանում են՝ էլեկտրոններ տրամադրելով։ Ռեակցիան իրականացնելիս անմիջապես կնկատեք քլորի դեղնականաչավուն գույնն ու կզգաք այդ գազի խեղդող, սուր հոտը։

2.Քանի՞ կենտ էլեկտրոն կա քլորի ատոմի վալենտային շերտում (հիմնական վիճակում):
Կարծում ենք նկատեցիք, որ բնական բոլոր միացությունններում քլորի օքսիդացման աստիճանը -1 է։ Ազատ վիճակում քլոր ստանալու համար պետք է քլորի իոններն օքսիդացնել:

3.Ինչո՞ւ քլորի հարաբերական ատոմային զանգվածն արտահայտվում է կոտորակային թվով Ar(Cl)=35,5:
Բոլոր հալոգեններից իր կիրառությամբ առավել մեծ նշանակություն ունի քլորը։ Բնական քլորը երկու իզոտոպի խառնուրդ է (75,5%) և (24,5%): Ահա թե ինչու քլոր տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը կոտորակային է և միջինացված հավասար է։

4.Ինչո՞ւ լաբարատորիայում հարմար չէ քլոր ստանալ ՝ նատրիումի քլորիդի հալույթի կամ լուծույթի միջով հաստատուն էլեկտրական հոսանք անկացնելով։
Արդյունաբերության մեջ քլոր ստանում են նատրիումի քլորիդի հալույթի կամ լուծույթի միջով հաստատուն էլեկտրական հոսանք անցկացնելով, իսկ լաբորատորիայում՝ հիմնականում աղաթթվի ու մանգանի (IV) օքսիդի փոխազդեցությամբ։ Այդ ռեակցիայում օքսիդացնող տարրը +4 օքսիդացման աստիճանով մանգանն է, որը վերականգնվում է՝ մինչև +2 օքսիդացման աստիճան, իսկ քլորիդ իոններն օքսիդանում են՝ էլեկտրոններ տրամադրելով։ Ռեակցիան իրականացնելիս անմիջապես կնկատեք քլորի դեղնականաչավուն գույնն ու կզգաք այդ գազի խեղդող, սուր հոտը։

5.Նախորդ գլխից ձեր ստացած տեղեկություններն օգտագործվելով փորձե՛ք գրել քլորի ստացման համար պիտանի որևէ այլ ռեակցիայի հավասարում։
Քլորը պնդանում- 101⁰C ջերմաստիճանում կանաչավուն բյուրեղներ առաջացնելով։ Իսկ սառույց պարունակող ջրի մեջ քլոր անցկացնելիս դեղնականաչավուն բյուրեղներ են առաջանում։ Ստացված նյութը քլորի հիդրատն է՝ CI₂ x 8H₂O:

6.Նկարագրե՛ք քլորի հիմնական ֆիզիկական հատկությունները։
Սովորական պայմաններում քլորը սուր, հեղձուցիչ հոտով, դեղնականաչավուն, օդից 2,5 անգամ ծանր գազ է։ Թունավոր է։ Սենյակային ջերմաստիճանում 0,6 ՄՊԱ ճնշման տակ հեղուկանում է։ Սենյակային ջերմաստիճանում 1 ծավալ ջրում լուծվում է 2,5 ծավալ քլոր, ստացված դեղին լուծույթը անվանում են քլորաջուր, t_հալ=-101°С, t_եռ=-34°С, երբ քլորը պնդանում է, առաջացնում է կանաչավուն բյուրեղներ։ Քլորը օդից մոտ 2,5 անգամ ծանր գազ է։ Սենյակային ջերմաստիճանում 1 լ ջրում լուծվում է 2,5 լ քլոր։ Այդ լուծույթը կոչվում է քլորաջուր։ Ոչ մեծ ճնշման տակ քլորը վերածվում է հեղուկի, և այդ ձևով այն պահում ու փոխադրում են պողպատե μալոններով, իսկ մեծ քանակները երկաթուղային ցիստեռններով։

7.Ի՞նչ է քլորաջուրը, ի՞նչ է է քլորի հիդրատը։
Սենյակային ջերմաստիճանում 1 լ ջրում լուծվում է 2,5 լ քլոր։ Այդ լուծույթը կոչվում է քլորաջուր։ Ոչ մեծ ճնշման տակ քլորը վերածվում է հեղուկի, և այդ ձևով այն պահում ու փոխադրում են պողպատե μալոններով, իսկ մեծ քանակները երկաթուղային ցիստեռններով։

8.Բացատրեք, թե ինչու ծծմբի հետ փոխազդելիս երկքթը վերածվում է Fe⁺² իոնի, իսկ քլորի հետ փոխազդելիս Fe⁺³  իոնի։
Պատճառն այն է, որ քլոր պարունակող անոթում լցրեք մետաղե գդալօլօ մեջ նախապես տաքացրած երկաթի փոշի։

9.Ի՞նչ է <<կրակե անձրևը>>, ե՞րբ է նման անձրև <<տեղում>>։
Վերցնում ենք մի անոթ, որի մեջ նախապես քլոր ենք հավաքել։ Ծարի անտիմոն Տb փոշին նույնիսկ առանց տաքացնելու այդ անոթի մեջ լցրեք։ Անմիջապես կրակե անձրև «կտեղա», և անոթը ծարիրի (III) քլորիդի սպիտակ ծխով կլցվի։

10.Ո՞ր քիմիական տարրերի առաջացրած պարզ նյութերը կարող են օքսիդացնել քլորիդ իոնը։
Այդ ռեակցիայում օքսիդացնող տարրը +4 օքսիդացման աստիճանով մանգանն է, որը վերականգնվում է՝ մինչև +2 օքսիդացման աստիճան, իսկ քլորիդ իոններն օքսիդանում են՝ էլեկտրոններ տրամադրելով։ Ռեակցիան իրականացնելիս անմիջապես կնկատեք քլորի դեղնականաչավուն գույնն ու կզգաք այդ գազի խեղդող, սուր հոտը։

11.Հետևյալ լուծույթներից ո՞րը չի կարող գոյություն ունենալ, ինչո՞ւ․Ֆտորաջուր
քլորաջուր
բրոմաջուր։

12.Գրեք ստորև թվարկված մետաղների ու քլորի միջև քիմիական ռեակցիաների հավասարումները։ Յուրաքանչյուր դեպքում ցույց տվեք էլեկտրոնների փոխանցումը։

Էջ․55

1.Ինչպե՞ս կարելի է քլորաջրածին ստանալ։
Ջրածնի և քլորի միացման ռեակցիայով H2 + Cl2 = 2HCl, իսկ լաբարատորիայում պինդ նատրիումի քլորիդի ու խիտ ծծմբական թթվի միջև փոխազդեցությունից  NaCl + H2SO4 = NaHSO4 + HCl։

2.Ինչո՞ւ քլորաջրածինը չենք կարող հավաքել ջրի վրա։
Քլորաջրածինը չենք կարող հավաքել ջրի վրա, քանի որ քլորաջրածինը ջրում լավ է լուծվում  0° ջերմաստիճանում 1լ ջրում 500լ քլորաջրածին:

3.Ինչպիսի՞ն է քիմիական կապը քլորաջրածնի մոլեկուլում։Պատկերե՛ք այդ կապի առաջացումը։
Քլորաջրածնի ջրածնի մոլեկուլում ջրածին տարրի օքսիդացման աստիճանը +1 է, իսկ քլորինը` –1, որն էլ գրառվում է այսպես՝ H+1Cl−1։

4.Գրե՛ք հետևյալ բյուրեղային քլորիդների ու խիտ ծծմբական թթվի միջև տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաների հավասարումները։
 ա) MgCl2 + H2SO4 = MgSO4 + 2HCl
բ) LiCl + H2SO4 = LiHSO4 + HCl 2LiCl + H2SO4 = Li2SO4 + 2HCl
գ) FeCl3 + 3H2SO4 = Fe2(SO4)3 + 6HCl